Rađanje je završetak drugog stanja te ujedno dolazak na svet novog bića, valika radost zahvaljujući bračnici postaju Majka i Otac
Humani porođaj je složen proces. Evolutivni razvoj je doveo do uspravnog stava i većeg kapaciteta mozga što je rezultiralo razvojem najspecifičnije karakteristike ljudskog roda – jezika. Iako su ovo karakteristike koje su uzdigle čovjeka na nivo najuspješnijeg živog bića, koje je ikada postojalo, one predstavljaju problem i tokom porođaja koji može dovesti do značajnog maternalnog i fetalnog morbiditeta i mortaliteta – velika glava (zbog povećanog kapaciteta mozga) treba da prođe kroz usku karlicu tokom procesa rađanja.
Stoga je za fetus porođaj najrizičnije putovanje na koje ikada krene u svom životu!
Prema načinu završavanja porođaj može biti:
vaginalni (spontan, indukovan, stimulisan) i
abdominalni (carski rez) bilo da je planiran ili hitan! Carskim rezom se zaobilazi porođajni kanal, kada je to neophodno, pa se neke posljedice teškog porođaja mogu izbjeći.
Porođaj je posljedica nastalih porođajnih (koordinisanih i efikasnih) materičnih kontrakcija (trudova) i napona koji se najčešće javljaju u terminu tj. od 38-42. nedelje.
Normalan porođaj podrazumijeva fiziološka zbivanja kojim se završava rađanje zrelog ploda, posteljice i plodovih ovojaka. U porođajnom procesu učestvuju tri glavna faktora i utiču na njegov tok i ishod:
Porođajni objekt
Porođajni putevi
Porođajne snage
Porođajni objekt predstavljaju plod i sekundine, koje u toku porođaja zajedno sa plodom napuštaju materičnu duplju i kroz porođajni kanal bivaju istisnute u spoljašnju sredinu: plod, posteljica, plodovi ovojci i amnionska tečnost.
Pupčana vrpca ploda jeste organ, koji spaja posteljicu sa plodom. Kroz pupčanik se obavlja krvotok između posteljice i ploda. Zajedno sa porastom i razvojem ploda raste i pupčanik u dužini i postaje sve deblji, sve do pred kraj trudnoće, kada postigne definitivne dimenzije.
Kod donesenog djeteta pupčanik je debljine malog prsta i dug je oko 50 cm. Spolja je omotan amnionom, a kroz njegovu sredinu prolaze krvni sudovi i to dvije arterije i jedna vena. Između sudova i amnionske opne nalazi se pihtijasto vezivno tkivo. Pupčanik se krajem prema posteljici usađuje na stranu okrenutu plodu.
Plodovi ovojci su opne, koje tijesno naliježu na unutrašnju površinu materice i zatvaraju jajolik prostor ispunjen plodovom vodom, u kojoj plovi plod. Razlikujemo spoljašnju plodovu opnu (lat. chorion) i unutrašnju plodovu opnu (lat. amnion). One su usko priljubljene jedna uz drugu, razdvojene samo oskudnim rastresitim tkivom, koje dozvoljava, iako se na prvi pogled dobija utisak da se radi o jedinstvenoj opni, da se opne rastave na dvije. Cjelovitost opni omogućava očuvanje plodove vode, a time i očuvanja trudnoće.
Plodova voda je manje ili više bistra, providna ili lako zamućena tečnost, koja se nalazi između plodovih ovojaka i ploda. Ona štiti plod od udara i srašćenja sa amnionom i omogućava mu pokretljivost, vrši toplotnu izolaciju, ima transportnu i metaboličku ulogu i služi kao rezervoar za fetalne ekskretorne produkte. Smatra se da se plodova voda uglavnom stvara u amnionu, djelimično transudacijom iz pupčane vrpce, a da od 14. NG na njen sastav i količinu utiče i fetus uriniranjem. Smatra se da do kompletne izmjene plodove vode dolazi na 2-3 sata. Istovremeno dok se stvara, ona se uklanja uglavnom preko amniona, fetalnim gutanjem i preko fetalne kože. Plodova voda sadrži proteine (albumini, globulini), hormone, prostaglandine, kateholamine, enzime, elektrolite, glukozu, kreatinin, bilirubin. Pri kraju trudnoće sadrži još epitelne ćelije kože ploda, dlačice, grumuljice sirastog maza, deskvamisane ćelije amniona, grumuljice mekonijuma, soli mokraćne kiseline.
Količina plodove vode u prosjeku iznosi oko 500 ml. Tokom trudnoće količina se povećava. Najveća je oko 34. NG, a pred sam porođaj se smanjuje.
Na početku porođaja u doba širenja, dio plodove vode i ovojaka, koje se nalaze iznad unutrašnjeg ušća materice, odnosno, ispred prednjačećeg dijela ploda, klinasto se uvlači i potpomaže dilataciju cervikalnog kanala. Ovaj dio plodovih ovojaka i plodove vode zove se vodenjak.
Porođajni put je porođajni kanal kojim prolazi plod i posteljica, a dijeli se na koštani i meki dio. Porođajne snage su kontrakcije materice (trudovi) i mišića trbušnog zida, karličnog dna i dijafragme (naponi).
Radi predviđanja toka i ishoda trudnoće, radi eventualne trijaže i terapije, kao i radi vođenja porođaja, potrebno je da ljekar još u trudnoći odredi kakav je odnos ploda prema materici, odnosno prema dijelovima tijela majke i kakav je međusobni odnos pojedinih dijelova tijela ploda. To se postiže spoljašnjim i unutrašnjim pregledom trudnice ili porodilje, kao i korišćenjem ultrazvuka. Prvu orjentaciju u tom pogledu izražavamo položajem, smještajem, držanjem i stavom ploda.
Položaj (situs) podrazumijeva odnos uzdužne osovine ploda prema uzdužnoj osovini majke. Najčešći je uzdužni položaj ploda i javlja se u 99% trudnoća. Može biti još poprečni i kosi.
Smještaj ploda (positio) podrazumijeva odnos leđa ploda prema trbušnom zidu majke. Ako su leđa ploda okrenuta lijevoj strani trbušnog zida majke radi se o prvom, a ako su okrenuta prema desnoj strani, radi se o drugom smještaju ploda.
Držanje ploda (habitus) predstavlja međusobni odnos pojedinih dijelova ploda. Plod najčešće zauzima tzv. fleksiono držanje: on je duž cijelog kičmenog stuba lako savijen naprijed, tako da bradicom dodiruje grudnu kost. Pri fleksionom držanju, ako je glavica nad karličnim ulazom prednjači potiljak ploda. Ovaj stav se zato naziva potiljačni i kreće se u 95% od 96% uzdužnih položaja sa prednjačećom glavicom.
Postoji i tzv. defleksiono držanje koje se javlja u 1% slučajeva pri kome je iz izvjesnih razloga, koji potiču od majke ili samog ploda, kičmeni stub ploda opružen, a glavica zabačena unazad, te je bradica manje ili više udaljena od grudne kosti.
Stav (presentatio) predstavlja odnos prednjačećeg dijela ploda prema karličnom ulazu. On se određuje prema dijelu ploda koji se nalazi neposredno nad karličnim ulazom. Kada prednjači glavica i tačka vodilja je potiljak, radi se o potiljačnom stavu ploda, a ako prednjači karlica to je karlična prezentacija ili noge nožna i sl...
Pravi uzroci porođaja još nisu poznati. Smatra se da do porođaja dolazi zbog promjena u odnosu estrogena i progestrona koje luči uglavnom posteljica. Ta promjena odnosa uzrokuje stvaranje tvari, ponajviše prostaglandina koji pokreću porođaj. Porođaj počinje pojavom regularnih materičnih kontrakcija, koje može da prati i prsnuće plodovih ovojaka.
Dijagnoza porođaja se i postavlja na osnovu pojave regularnih materičnih kontrakcija i dilatacije (opuštanje, širenje) cerviksa (grlića materice) i nestanka unutarnjeg cervikalnog ušća, krvave sluzi i prsnuća vodenjaka.
Za izračunavanje vjerovatnog termina Vašeg porođaja (Negelova formula) neophodno je da zabilježite tačan datum Vaše posljednje menstruacije (prvog dana). Oduzimanjem 3 mjeseca i dodavanjem 7 dana dobićete najvjerovatniji termin nastupanja Vašeg porođaja.
Porođaj se može završiti:
vaginalnim – prirodnim putem (nekada uz primjenu akušerskih operacija vakum ekstrakcija i forceps)
.gif "Vaginalni porod")
